Chemia organiczna cz.II: kwasy karboksylowe, estry, aminy, amidy, izomeria, aminokwasy, białka i cukry

Sezon 8 kursu maturalnego z chemii rozszerzonej

209 zadań w 7 odcinkach!

łączny czas sezonu: 14 h 25 min

Co będzie się działo w sezonie 8?

ODCINEK 1: Kwasy karboksylowe i mydła

Podamy nazwy systematyczne kwasom karboksylowym. Zastanowimy się nad właściwościami kwasów, zapiszemy równania reakcji kwasów z różnymi związkami chemicznymi. Oczywiście, nie zapomnimy o wyższych kwasach karboksylowych.

ODCINEK 2: Estry i tłuszcze

W reakcji estryfikacji otrzymamy estry. Następnie estry będziemy hydrolizować zarówno w środowisku kwasowym, jak i zasadowym. Podobne reakcje zapiszemy dla tłuszczów. Pokusimy się o trudniejsze zadania z informacją wprowadzającą.

ODCINEK 3: Aminy

W tym odcinku porozmawiamy o charakterze amin oraz ich nazwach. Następnie przeprowadzimy reakcje chemiczne z aminami w roli głównej.

ODCINEK 4: Amidy

Poznamy nazewnictwo amidów oraz ich właściwości. Skupimy się na hydrolizie w środowisku kwasowym oraz zasadowym. Dokładnie omówimy mocznik i biuret.

ODCINEK 5: Izomeria

Cała izomeria w jednym miejscu: konstytucyjna i stereoizomeria.

ODCINEK 6: Aminokwasy, peptydy i białka

Przeanalizujemy właściwości kwasowo – zasadowe aminokwasów. Utworzymy peptydy, zastanowimy się nad ich reakcjami. Omówimy białka.

ODCINEK 7: Cukry

Słodki odcinek, bo o cukrach. Skupimy się na dokładnym omówieniu budowy monosacharydów i ich właściwościach. Dodamy disacharydy i polisacharydy i będzie komplet.

Jakie zadania są rozwiązywane podczas kursu?

Maturalne CKE oraz autorskie.

Co dostaję w ramach dołączenia do sezonu 8?

• Dostęp do nagrań przygotowanych w ramach kursu do matury 2024 oraz możliwość uczestnictwa w spotkaniach na żywo do matury 2025 + nagrania.

• Listę zadań domowych wraz z odpowiedziami.

• Dostęp do grupy (Messenger) z możliwością zadawania pytań.

Kto prowadzi kurs?

Co z podstawy programowej zrealizuję podczas uczestnictwa w SEZONIE 8?

XVI. Kwasy karboksylowe. Uczeń:

1) wskazuje grupę karboksylową i resztę kwasową we wzorach kwasów karboksylowych (alifatycznych i aromatycznych);

Sezon 8, odcinek 1

XII. 1) na podstawie wzorów strukturalnych lub półstrukturalnych (grupowych) podaje nazwy systematyczne związków zawierających w szkielecie do 8 atomów węgla: (…) kwasów karboksylowych (…); na podstawie nazw systematycznych rysuje ich wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe);

Sezon 8, odcinek 1

2) pisze równania reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych (np. z alkoholi lub z aldehydów);

Sezon 8, odcinek 1

3) pisze równania dysocjacji elektrolitycznej rozpuszczalnych w wodzie kwasów karboksylowych i nazywa powstające w tych reakcjach jony;

Sezon 8, odcinek 1

4) opisuje właściwości chemiczne kwasów karboksylowych na podstawie reakcji tworzenia: soli, estrów, amidów; pisze odpowiednie równania reakcji; projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymywać sole kwasów karboksylowych (w reakcjach kwasów z: metalami, tlenkami metali, wodorotlenkami metali i solami kwasów o mniejszej mocy);

Sezon 8, odcinek 1

5) opisuje czynniki wpływające na moc kwasów karboksylowych (długość łańcucha węglowego, obecność polarnych podstawników);

Sezon 8, odcinek 1

6) na podstawie wyników doświadczenia porównuje moc kwasów;

Sezon 8, odcinek 1

7) wyszukuje, porządkuje i prezentuje informacje o zastosowaniu kwasów karboksylowych;

Sezon 8, odcinek 1

8) wyszukuje, porządkuje i prezentuje informacje o budowie, występowaniu i zastosowaniach hydroksykwasów oraz możliwości tworzenia przez nie estrów międzycząsteczkowych (laktydy, poliestry) i wewnątrzcząsteczkowych (laktony).

Sezon 8, odcinek 1

XVII. Estry i tłuszcze. Uczeń:

1) opisuje strukturę cząsteczek estrów i wiązania estrowego;

Sezon 8, odcinek 2

XII. 1) na podstawie wzorów strukturalnych lub półstrukturalnych (grupowych) podaje nazwy systematyczne związków zawierających w szkielecie do 8 atomów węgla: (…) estrów; na podstawie nazw systematycznych rysuje ich wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe);

Sezon 8, odcinek 2

2) projektuje i przeprowadza reakcje estryfikacji; pisze równania reakcji alkoholi z kwasami nieorganicznymi i karboksylowymi; wskazuje na funkcję stężonego H2SO4;

Sezon 8, odcinek 2

3) wskazuje wpływ różnych czynników na położenie stanu równowagi reakcji estryfikacji lub hydrolizy estru;

Sezon 8, odcinek 2

4) wyjaśnia i porównuje przebieg hydrolizy estrów (np. octanu etylu, tłuszczów) w środowisku kwasowym (reakcja z wodą w obecności kwasu siarkowego(VI)) oraz w środowisku zasadowym (reakcja z wodorotlenkiem sodu); pisze odpowiednie równania reakcji;

Sezon 8, odcinek 2

5) opisuje budowę tłuszczów stałych i ciekłych (jako estrów glicerolu i długołańcuchowych kwasów tłuszczowych);

Sezon 8, odcinek 2

6) wyszukuje, porządkuje i prezentuje informacje o procesie usuwania brudu;

Sezon 8, odcinek 2

7) zaznacza fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych;

Sezon 8, odcinek 1, 2

8) planuje ciągi przemian chemicznych wiążące ze sobą właściwości poznanych węglowodorów i ich pochodnych; pisze odpowiednie równania reakcji;

Sezon 7, sezon 8

9) wyszukuje, porządkuje i prezentuje informacje o właściwościach fizycznych, chemicznych i zastosowaniach estrów i tłuszczów.

Sezon 8, odcinek 2

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

1) opisuje budowę amin; wskazuje wzory amin pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych;

Sezon 8, odcinek 3

2) porównuje budowę amoniaku i amin; rysuje wzory elektronowe cząsteczek amoniaku i aminy (np. metyloaminy);

Sezon 8, odcinek 3

3) wskazuje podobieństwa i różnice w budowie amin alifatycznych (np. metyloaminy) i amin aromatycznych (fenyloaminy (aniliny));

Sezon 8, odcinek 3

4) porównuje i wyjaśnia przyczynę zasadowych właściwości amoniaku i amin; pisze odpowiednie równania reakcji;

Sezon 8, odcinek 3

5) opisuje właściwości chemiczne amin na podstawie reakcji: z wodą, z kwasami nieorganicznymi i z kwasami karboksylowymi; pisze odpowiednie równania reakcji;

Sezon 8, odcinek 3

6) pisze wzór ogólny α-aminokwasów w postaci RCH(NH2)COOH; wyjaśnia, co oznacza, że aminokwasy białkowe są α-aminokwasami i należą do szeregu konfiguracyjnego L;

Sezon 8, odcinek 6

7) opisuje właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów oraz mechanizm powstawania jonów obojnaczych;

Sezon 8, odcinek 6

8) pisze równania reakcji kondensacji cząsteczek aminokwasów (o podanych wzorach) prowadzących do powstania di- i tripeptydów i wskazuje wiązania peptydowe w otrzymanym produkcie;

Sezon 8, odcinek 6

9) tworzy wzory dipeptydów i tripeptydów, powstających z podanych aminokwasów; rozpoznaje reszty aminokwasów białkowych w cząsteczkach peptydów;

Sezon 8, odcinek 6

10) opisuje przebieg hydrolizy peptydów, rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) aminokwasów powstających w procesie hydrolizy peptydu o danej strukturze;

Sezon 8, odcinek 6

11) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik dowiedzie obecności wiązań peptydowych w analizowanym związku (reakcja biuretowa).

Sezon 8, odcinek 6

XIX. Białka. Uczeń:

1) wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o budowie, właściwościach fizycznych, znaczeniu i zastosowaniu białek;

Sezon 8, odcinek 6

2) obserwuje proces denaturacji białek wywołanej oddziaływaniem na nie soli metali ciężkich i wysokiej temperatury; wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek i wyjaśnia ten proces;

Sezon 8, odcinek 6

3) wyszukuje, porządkuje, porównuje i prezentuje informacje o budowie drugorzędowej (α i β-) oraz trzeciorzędowej (wiązania jonowe, mostki disiarczkowe, wiązania wodorowe i oddziaływania van der Waalsa) białek;

Sezon 8, odcinek 6

4) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające na identyfikację białek (reakcja biuretowa i reakcja ksantoproteinowa).

Sezon 8, odcinek 6

XX. Cukry. Uczeń:

1) dokonuje podziału cukrów na proste i złożone, klasyfikuje cukry proste ze względu na grupę funkcyjną i liczbę atomów węgla w cząsteczce; wyjaśnia, co oznacza, że naturalne monosacharydy należą do szeregu konfiguracyjnego D;

Sezon 8, odcinek 7

2) wyszukuje, porządkuje i prezentuje informacje o pochodzeniu cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza);

Sezon 8, odcinek 7

3) zapisuje wzory łańcuchowe w projekcji Fischera glukozy i fruktozy; wykazuje, że cukry proste należą do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów; rysuje wzory taflowe (Hawortha) anomerów α i β glukozy i fruktozy; na podstawie wzoru łańcuchowego monosacharydu rysuje jego wzory taflowe; na podstawie wzoru taflowego rysuje wzór w projekcji Fischera; rozpoznaje reszty glukozy i fruktozy w disacharydach i polisacharydach o podanych wzorach;

Sezon 8, odcinek 7

4) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik potwierdzi właściwości redukujące np. glukozy; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik potwierdzi obecność grup hydroksylowych w cząsteczce monosacharydu, np. glukozy;

Sezon 8, odcinek 7

5) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające na odróżnienie glukozy i fruktozy;

Sezon 8, odcinek 7

6) wskazuje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach cukrów o podanych wzorach (np. sacharozy, maltozy, celobiozy);

Sezon 8, odcinek 7

7) wyjaśnia, dlaczego maltoza ma właściwości redukujące, a sacharoza nie wykazuje właściwości redukujących;

Sezon 8, odcinek 7

8) obserwuje różnice we właściwościach skrobi i celulozy.

Sezon 8, odcinek 7